پیش گفتار

آن چیزی که من تلاش می کنم در این مقاله سه قسمتی انجام دهم،تحلیل دو زاویه ای از عملکرد کمپانی مایکروسافت در نسل هفتم و هشتم می باشد.هدف از این تحلیل ها از بین بردن نگاه های سطحی گرایانه و تعصبی است و امیدوارم سلسله مقاله های تحلیلی از عملکرد کمپانی های ساخت کنسول( در صورت استقبال از این مقاله،عملکرد سونی و نینتندو را هم زیر ذره بین خواهم برد) بتواند در فضایی بی طرف،به بالا بردن سطح فکری خوانندگان کمک کند.

نباید های یک غول الکترونیکی

در قسمت قبل به نقاط قوت مایکروسافت اشاره کردم.آن ها مجموعه ای از بهترین نیروها را گردآوری کردند،تبلیغات را به دست گرفتند،سیاست های درست بازاریابی را اعمال کردند و موفق شدند انحصارطلبی Sony را در بازار بازی ها بشکنند.اما مایکروسافت اشتباهاتی هم انجام داد.اشتباهاتی که باعث شد در سال های اخر نسل هفتم میدان را به رقیب واگذار کند.

مشکلات سخت افزاری از سوی بزرگ ترین شرکت نرم افزاری!

بعید می دانم هیچ کنسولی به اندازه X360 با مسائل و مشکلات سخت افزاری دست و پنجه نرم کرده باشد.از نظر مشخصات فنی تقریبا با کنسول رقیب برابر بود(هرچند عملکرد فنی بازی های PS3 بهتر بود).اما از نظر سخت افزار و مسائل جانبی،X360 کنسولی حاشیه ساز بود.ماجراهای مدل های اولیه کنسول و سه چراغه شدن های بی شماری که در سال های اولیه ضرر مالی هنگفتی به ماکروسافت زد،هنوز فراموش نشده است.دست و پاگیر بودن آداپتور،سر و صدای کنسول(که البته این ایراد هم در مدل های جدیدتر برطرف شد) و هک شدن کنسول در همان سال اول عرضه(که البته به نفع گیمرهای ایرانی شد.ولی در نگاه جهانی و حرفه ای،این یک ضعف امنیتی محسوب می شود) از دیگر مشکلاتی بود که مایکروسافت با آن دست و پنجه نرم کرد.ماجرای نصب های اجباری بازی ها برای اجرای بهتر گرافیک بازی ها هم مشکلات زیادی را برای دارندگان کنسول های مدل Arcade که تنها از چهار گیگابایت فضای داخلی بهره می برد،ایجاد کرد.این در حالیست که کنسول رقیب در سال اول مدل های 20 و 60 گیگابایتی را عرضه کرد،در سال دوم مدل 80 گیگابایتی و در سال 2009 با عرضه مدل Slim که از 250 گیگابایت حافظه داخلی بهره می برد،کار را برای خریدارانش راحت کرد.

Blu-Ray،جنگی که نباید شروع می شد

اگر مایکروسافت از همان ابتدا دست از رقابت بر می داشت و همچون سایر کمپانی ها از فرمت Blu-Ray حمایت می کرد،دیگر درگیر مشکلات DVD9 نمی شد و ضرر مالی نمی کرد.اختلاف بین فرمت دیسک های دو کنسول زمانی بیشتر خود را نشان داد که Sony در سال 2008 دیسک های Blu-Ray پنجاه گیگابایتی را عرضه کرد که در برابر 9 گیگابایت ظرفیت دیسک های X360 تفاوتی فاحش را رقم می زد.حال تصور کنید بازی هایی نظیر Metal Gear Solid 4:Guns Of The Patriots،دو نسخه آخر Uncharted،نسخه سوم God Of War و بسیاری از بازی های دیگر که هرکدام بالای چهل گیگ فضای دیسک را در بر می گیرند،می خواستند بر روی X360 عرضه شوند،چه وضعیتی داشتند!

کمی انحصاری لطفا!

سیاست های مایکروسافت در بازی های انحصاری واقعا خوب نبود.نه صرفا به این خاطر که نمی توانستند بازی های درجه یک را برای X360 بسازند.بلکه به این خاطر که از پتانسیل خود نهایت استفاده را نکردند.تعداد انحصاری های واقعا AAA مایکروسافت در سه فرنچایز Gears Of War،Halo و Forza خلاصه می شد.البته آن ها انحصاری های دیگری نیز داشتند.اما به تدریج Sony در سیاستی متقابل،بسیاری از بازی های انحصاری را از انحصار خارج کرد که شاید بزرگ ترین آن ها فرنچایز Mass Effect بود که نسخه دوم آن یکی از بهترین بازی های نسل هفتم است.در سال های ابتدایی مایکروسافت واقعا خوب عمل کرده بود.آن ها در 2006 نسخه اول Gears Of War را عرضه کردند که به نوعی پدر سبک شوتر سوم شخص مدرن است.در 2007 هم پایانی حماسی بر عنوان فوق محبوب Halo رقم زدند و نسخه اول فرنچایز موفق Mass Effect را هم داشتند.اما از 2008 کم کم سیل بازی های انحصاری Sony آغاز شد و مایکروسافت هم در چند مورد نظیر Halo 3:ODST ،عنوان پر سر و صدای Too Human و نسخه دوم بازی Ninja Gaiden که در نسل قبل جزو برترین بازی های انحصاری Xbox و حتی نسل ششم بود،شکست بدی خورد.از سال 2009 بود که Sony با Uncharted 2:Among Thieves برتری خود را نه تنها در بازی های انحصاری،بلکه به کلی در بازار بازی ها به همگان ثابت کردند(Uncharted 2:Among Thieves از نظر تقریبا همه سایت های بازی به عنوان بهترین بازی سال انتخاب شد).

مشکل اصلی مایکروسافت این بود که همچون Sony از استودیوهای داخلی خود به خوبی استفاده نمی کرد.تعداد بسیار کم IP های انحصاری ضربه بدی به آن ها زد.در واقع آن چیزی که دارندگان X360 هر سال مجبور به بازی بودند،یا نسخه ای جدید از Gears Of War بود،یا Halo و یا Forza motorsport که هرچند واقعا خوب بودند،اما این ضعف مایکروسافت در برابر انبوه انحصاری های متنوع Sony را جبران نمی کرد.حتی فرنچایزهایی نظیر Gears Of War توسط Epic Games ساخته شد و استودیوی قدرتمندی نظیر Bungie هم از مایکروسافت جدا شد.عناوینی نظیر Alan Wake هم هرچند واقعا خوب بودند(Alan Wake یک بازی بی نظیر از نظر داستانی است)ولی به دلیل مشکلات مختلف ساختاری در بخش های مختلف،هیچوقت با استقبال فوق العاده منتقدین روبرو نشدند

Kinect،طبل بی صدای تبلیغاتی

تیتر مجلات بازی در ایران پس از نمایش پر سر و صدای مایکروسافت از Kinect در E3 واقعا جالب بود:اودیسه فضایی 3010.مایکروسافت غرید،سونی لرزید.لمس دنیای مجازی بدون هیچ رابط،رویایی که به حقیقت پیوست.برایم واقعا جالب بود که چطور بعضی از کارشناس های بازی(به خصوص در ایران) این چنین محو تبلیغات سخت افزار Kinect شده بودند!از همان ابتدا و در همان نمایش اول واضح بود که Kinect اصلا در قریب به اتفاق بازی ها در ژانر های مختلف جواب نمی دهد!بله درست است.Kinect ویژگی های منحصربه فردی دارد و به خصوص در بازی های Casual واقعا مفرح است(هرچند در این مورد هم نتوانست به پای Nintendo برسد).حتی تا مدت ها اخبار متعددی از کاربرد Kinect در زمینه های مختلف شنیده می شد.اما خود طراحان این سخت افزار هم می دانستند که کاربرد Kinect چیزی بیشتر از آن نیست و هرگز نمی تواند تجربه بازی کردن را وارد مرحله جدیدی کند.با این حال این قدر همگی تحت تاثیر نمایش پر سر و صدایش قرار گرفتند که این حقیقت ساده را فراموش کردند.Kinect یک موفقیت تجاری تمام عیار برای مایکروسافت شد.اما در زمینه بازی های اختصاصی افتضاح عمل کرد و در بازی هایی نظیر Ghost Recon:Future Soldier(که مایکروسافت مانور زیادی بر روی آن به عنوان شوتری که از Kinect پشتیبانی می کند) نیز عملا کاربردی در روند گیم پلی نداشت و خریدن Kinect تجربه جدیدی را برای گیمرهای حرفه ای به وجود نمی آورد.با این وجود این سیاست نتوانست برای مایکروسافت در نسل هشتم چندان موفق باشد و آن ها به اجبار Kinect را از جعبه های Xbox One برداشتند و قیمت کنسول خود را کاهش دادند.

هنوز نسل هفتم تمام نشده!

Halo 4 عملا حکم آخرین نفس X360 را داشت.مایکروسافت خیلی زودتر از آن چه تصور می شد دست از حمایت کنسول خود برداشت و در این سال های آخر تمرکز خود را بر روی بازار بازی ها از دست داد.این عدم تمرکز بعد از معرفی کنسول نسل هشتمی PS4 بیشتر شد.آن ها به سرعت Xbox One را معرفی کردند و تلاش کردند تا از رقابت عقب نمانند.بهای این شتاب زدگی این شد که Sony از فرصت استفاده کرد و توانست در نهایت از مایکروسافت پیشی بگیرد.آن ها در سال 2013 با The Last Of Us موفقیت خود در سال 2009 را دوباره تکرار کردند و با عرضه به موقع کنسول نسل هشتمی خود،تعادل را در بازار حفظ کردند.معادله بسیار ساده است:شما نباید وقتی کنسول جدیدی وارد بازار می کنید،دست از حمایت کنسول قبلی خود بردارید.چرا که ده ها میلیون نفر همچنان از همان کنسول استفاده می کنند و حداقل دو سال طول می کشد تا یک کنسول جدید در بازار جا بیفتد.به همین خاطر است که Sony در عرضه انحصاری های درجه یک برای PS4 عجله نمی کند و فعلا به دنبال تثبیت موقعیت خود در بازار است.عدم تعادل در حفظ موقعیت بازار،بزرگ ترین اشتباه مایکروسافت در چند سال اخیر بود.

به هر حال نسل هفتم به اتمام رسیده است.مایکروسافت در نسل هشتم گام برداشته و از همین ابتدا نیز نسبت به نسل قبل متزلزل تر بوده است.در قسمت سوم و پایانی این مقاله،به بررسی عواملی می پردازیم که مایکروسافت برای موفقیت به آن احتیاج دارد.

نویسنده:محراب دست زن